برگرفته از کتاب تکوین جامعهشناختی هویت ملی در ایران نوشته دکتر حسین گودرزی
رابطه مذهب و هویت ملی و ملت و ناسیونالیسم در ایران از مباحث پیچیده و در عین حال تا اندازه زیادی متفاوت با سایر ملتهای جهان است. چنانکه میدانیم ملتسازیهای نوین در جهان بر پایه تخریب جایگاه سیاسی و اجتماعی مذهب و به حاشیه راندن نهادهای دینی و برانداختن دینداران از اریکه قدرت و منزوی کردن اتفاق افتاده است. در مقابل، ایرانیها با استفاده از نیروی مذهب در پنج قرن گذشته، حداقل سه انقلاب تمام عیار را سامان دادهاند.